fbpx

Een team bouwen

Mijn safari door Kenia en Tanzania had ik als een groepsreis geboekt. Ik kende mijn reisgenoten vooraf niet en ik zag ze voor het eerst op het vliegveld. Daar begon het spel! Voorzichtig elkaar aftasten, op zoek naar gedeelde interesses of ervaringen, verwachtingen peilen en elkaar leren kennen. Het lijkt net op het ondernemen met een (nieuw) team. Ook daar moet worden afgetast, afgestemd en worden samengewerkt.

Fasen van groepvorming

De Amerikaanse psycholoog Bruce Tuckman schreef voor het eerst in 1965 over de vier fasen van groepsvorming. Hij stelt dat iedere groep in basis deze vier fasen door moet lopen om een hecht, succesvol team te worden dat goed samenwerkt. Het doorlopen van de verschillende fasen is eigenlijk van toepassing op alle soorten groepen, van reisgroepen tot teams binnen organisaties (en bedrijven in hun geheel).

Forming

Toen ik de rest van mijn reisgezelschap op Schiphol tegenkwam startte de fase van ‘Vorming’ Tuckman noemt dat ‘Forming’. Iedereen leert elkaar kennen. Er is zeker nog geen sprake van een gedeeld groepsgevoel. Iedereen is aardig en lief voor elkaar en is nieuwsgierig naar de ander. Ieder handelt op zijn of haar eigen wijze (routine). Je ziet soms al wat mensen aftasten hoe ze staan ten opzichte van de ander en wat dus hun plek is in de groep. Zijn de anderen zeer ervaren reizigers? Hebben anderen al Safari ervaring? Wie vindt het spannend en wie lijkt alles onder controle te hebben? Zit er een ‘leider’ in het gezelschap, iemand die van nature het voortouw neemt? Iedereen zoekt zijn plekje binnen de groep.

Bij (teams binnen) bedrijven zie je hetzelfde gebeuren. Als er nieuwe mensen binnen het team of de organisatie komen wordt er eerst afgetast. Er is nog geen onderling vertrouwen. Dat moet worden opgebouwd. De groep doet al wel dingen samen maar nog erg in een afwachtende – vragende vorm. Bij ons reisgezelschap ging dat ook zo. Zullen we gezamenlijk nog ergens wat gaan drinken of een hapje eten? Zullen we al naar de gate gaan of wil er nog iemand shoppen?

Storming

Vervolgens kan een groep in de ‘Stormachtige’ (Storming ) fase terechtkomen. Je komt in deze fase terecht als je elkaar al wat beter hebt leren kennen. Je leert elkaars gedrag (her)kennen en merkt ook dat er verschillen zijn in gedrag, opvattingen en verwachtingen. Bij mijn reis naar Kenia/Tanzania kwamen we denk ik na een dag of 2 – 3 in deze fase. Je weet ondertussen beter hoe je reisgenoten zijn. Zijn ze meer stil en op zichzelf of zijn ze juist erg uitbundig en zoeken ze contact? Wie snurkt er en wie is er een ochtend- of avondmens? Wie helpt anderen bij het opzetten van de tentjes en de overige ‘klusjes’ en wie is liever lui-dan-moe? Wie is er handig of juist onhandig en wie denkt in oplossingen en wie ziet vooral problemen? Door deze verschillen kan het ook botsen tussen groepsleden. Iedereen heeft toch bepaalde verwachtingen bij zo’n reis en van de ander. Binnen zo’n groepsreis als die ik gemaakt heb zal je niet zo heel snel grote conflicten krijgen binnen de groep. Je bent slechts een korte tijd bij elkaar en iedereen zit toch in een speciale, positieve vakantiestemming. Maar onderlinge spanning en irritatie treed al wel op. 

Binnen een team of organisatie kan dat wel anders zijn. Daar ga je er vanuit dat je voor langere tijd bij elkaar bent en soms intensief zal moeten samenwerken. De conflicten kunnen dan dus ook groter en serieuzer zijn. Deze ‘storming’ fase wordt daarom ook wel de conflictfase genoemd. Het kan er soms emotioneel aan toe gaan en zaken kunnen persoonlijk worden. Bij grotere groepen zie je dat er zich binnen de groep kleineer groepjes gevormd worden. Conflicten horen nu eenmaal bij het dagelijks leven, en als er goed mee om wordt gegaan hoeven ze helemaal niet vervelend te zijn. Zolang ze maar open en eerlijk besproken worden en behoeften en verwachtingen goed worden afgestemd.

Norming

Na een paar dagen van aftasten en afstemmen ontstaat er een groepsgevoel. Iedereen weet redelijk goed wat ze aan de anderen hebben en wat je van elkaar kan en mag verwachten. We weten wat onze gedeelde normen en waarden zijn. Dit wil op zich niet zeggen dat de hele groep het de hele tijd met elkaar eens is. Wel is er meer balans in de groep en stellen we ons meer als een eenheid op. Op een vakantie met een groepsreis is dit een fijne fase. Er is rust en begrip en iedereen heeft zijn comfortabele plek binnen de groep gevonden en kan echt van zijn vakantie gaan genieten.

Bij bedrijven en teams is duidelijk wat ieders taak is en hoe er samengewerkt zal gaan worden. Ook is duidelijk wie de leiding neemt binnen de groep. In deze fase bestaat er wel de kans dat mensen hun eigen (afwijkende) mening niet meer uitspreken en zich (te) snel conformeren aan de groepsmening. Dit kan de creativiteit en innovativiteit van het team beperken. Naar buiten toe presenteert de groep zich als eenheid maar is wel erg naar binnen gericht. Er is net een goede balans gevonden en die moet natuurlijk niet verstoord worden door externe factoren.

Performing

In de volgende fase van groepvorming ben ik tijdens mijn vakantie niet terechtgekomen. Daar was de vakantie te kort voor en de uitdagingen te beperkt. Maar teams en organisaties streven er vaak wel naar om in deze fase te komen. 

In de Performing fase functioneert iedereen binnen het team namelijk prima zelfstandig en naar beste kunnen en tevens wordt er prima samengewerkt. Er is vertrouwen binnen de groep en verantwoordelijk als groep naar buiten toe. Er is geen echte formele leiding meer nodig, omdat het team al goed op elkaar is ingespeeld. Ook wordt er goed samengewerkt met andere teams.  Kortom, in deze fase bevind zich een uitstekend werkend team.

De zevende safari les

Mijn zevende belangrijke safari les: Alle groepen moeten groeien naar ‘volwassenheid’ en doorlopen daarbij vrijwel allemaal dezelfde fasen. 

Je kan als ondernemer wel willen dat alles meteen goed gaat en dat mensen direct hun verantwoordelijkheden nemen en samenwerken, maar dat is een illusie. Zoiets moet groeien. Door je bewust te zijn van de verschillende fasen waar ieder goed functionerend team uiteindelijk doorheen moet, kan je deze fasen goed faciliteren. Daarmee kan je het groeiproces van een team mogelijk wel wat versnellen, maar nooit direct naar de Performing fase brengen. Ook een team moet leren en fouten maken om uiteindelijk het beste team te worden wat het kan zijn. 

In welke fase zit(ten) jouw team(s)?